Đọc phần trước: Tâm lí học về Nghiện: Những người NGHIỆN và những người có KHÁT VỌNG đều là những người khuấy đảo các trật tự hiện hành
.
Chúng ta quay trở lại với chủ đề về NHỮNG NỀN TẢNG CẤU THÀNH NÊN MỘT NGƯỜI NGHIỆN mà khi chúng ta gặp những nhân tố này, chúng ta có thể đoán trước là anh ta sẽ nghiện, hoặc là anh ta có một cấu trúc và anh ta dễ trở thành một người nghiện hoặc dễ trở thành một người mang những đam mê, mang những khát vọng, mang sự say sưa khác người
Bài hôm nay chúng ta bàn đến yếu tố thứ nhất VỀ MẶT SINH HỌC. Nó gồm có ba yếu tố chính mà trong tâm lí học hành vi luôn xem xét:
THỨ NHẤT là yếu tố về gen
Chúng ta thấy là việc một người có lượng chất dẫn truyền thần kinh, thậm chí là cấu trúc sử dụng chất dẫn truyền thần kinh dopamine có vẻ như là nó tồn tại được quy định sẵn so với sự tiến hóa của một giống loài, một nhánh, một huyết tộc, một gia đình, và một dòng họ. Nói đơn giản thế này, tại sao chuyện này lại rất quan trọng, bởi vì trong gen có một cơ cấu để quyết định tính chất khi mà những tế bào thần kinh, các thụ thể của não tương tác với các chất dẫn truyền thần kinh dopamine. Và cái này về mặt gen, về mặt y học, người ta gọi là phản ứng của hormone, phản ứng của cơ thể về mặt hormone khi đối mặt với căng thẳng
Chúng ta cũng đã nói là có hai chiều của người nghiện. Nghiện có thể sản sinh ra do những kích thích về sự căng thẳng, và những kích thích căng thẳng này không thể đáp ứng khiến cho người ta phải sử dụng cái nghiện này để hoặc là trốn tránh theo kiểu nghiện, hoặc là vượt qua theo kiểu đam mê. Sự khác biệt lớn nhất giữa nghiện và những đam mê của chúng ta, là nghiện thì làm chúng ta trốn tránh áp lực, trong khi đam mê là để chúng ta vượt qua các áp lực. Và áp lực này phải đủ lớn để tạo nên trạng thái căng thẳng. Áp lực này có thể đến từ bên trong, đến từ bên ngoài, đến trong các quan hệ hay đến từ các định kiến xã hội
Chúng ta quay trở lại là, nhân tố đầu tiên thuộc về gen, ở đây nói qua một chút về gen chúng ta thấy là, thực ra tất cả các nhân tố, các đặc điểm về thể chất với tâm lí của con người đều liên quan đến gen. Có rất nhiều thứ nằm ở trong gen chúng ta, chẳng hạn như là một nỗi sợ, một sự ghê tởm với một cái gì đấy, hay chẳng hạn như chứng sợ những âm thanh có vấn đề, hay là sợ ớn nước, có thể là nó đều nằm trong gen cả
Tại sao lại thế? Bởi vì ở đây phải nói rất là rõ đấy là, cách mà bộ não chúng ta phản ứng với các thông tin thì được quy định sẵn ở trong gen rồi, nhất là tính chất của các hệ thống hormone ở trong cơ thể đều là do nhân tố gen quy định rất chặt chẽ. Những bệnh tâm thần thường mang tính chất di truyền là vì thế
Trong nghiên cứu về hình sự , hay về mặt tâm lí trị liệu cũng vậy thôi, khi mà chúng ta đối mặt với một nạn nhân, hoặc đối mặt với một tội phạm, hoặc đối mặt với người có vấn đề về thần kinh, thì chúng ta phải xem xét là cha ông dòng họ họ, gia đình họ có cái bệnh chứng đấy không hoặc có cái tính cách đấy không. Nói đơn giản thế này, chúng ta nói về văn hóa vùng miền đi, chẳng hạn chúng ta nói là, người Nam Định có tính cách này, người Hải Phòng có tính cách này, người Thanh Hóa có tính cách này, người Quảng Nam Quảng Ngãi có tính cách này, thì chúng ta không chỉ đang nói đến nhân tố ngoại cảnh, chúng ta đang nói đến là: Thực tế nó nằm trong gen của họ, cho nên dù họ có được đưa lên Hà Nội nuôi từ bé thì họ vẫn mang tính cách gốc là người như vậy. Cho nên đây là một vấn đề liên quan đến di truyền học và tâm lí. Nó rất phức tạp, nhưng chúng ta hiểu tạm là như vậy
Chưa kể là chúng ta đang nói đến vấn đề thế này, những nghiên cứu mới nhất về các hormone cơ bản mà chúng ta gặp chẳng hạn như testoterol, oxytoxin, cortisol, những hormone như vậy thì bình thường chúng ta nghĩ là “À chắc testoterol là liên quan đến nam tính chăng, oxytoxin là liên quan đến cảm giác yêu đương chăng, hay cortisol liên quan đến những sự căng thẳng, bực bội, phá phách chăng”, thì thực ra những nghiên cứu mới lại cho thấy, về mặt nội tiết tố - tức là hormone - thì ở mỗi người nó lại đóng một vai trò khác nhau, chứ nó không giống nhau ở mọi người. Và vai trò khác nhau này, tức là những đáp trả của cơ thể, khi mà hormone được tiết ra liên quan đến những cơ chế về nhận thức, cơ chế về cảm xúc, cơ chế về hành vi, thậm chí là những sự biến đổi nội tiết của cơ thể, biến đổi hormone của cơ thể, thì nó lại là do gen quy định. Riêng vấn đề gen là vấn đề rất trọng tâm của tâm lí học hành vi, thành ra nói qua như vậy
THỨ HAI nằm trong nhân tố sinh học chúng ta gọi là nhân tố về trạng thái sinh lí của cơ thể
Có những người mà trạng thái sinh lí người ta gặp một vài vấn đề, chẳng hạn như là có những người thì dạ dày có vấn đề, nó liên quan đến các cơ chế về enzyme, về men, về những cái trao đổi chất nội bộ cơ thể; Hay là nhịp tim người ta có vấn đề, hay là người ta thận có vấn đề; Hay là bản thân ở trong não người ta gặp nhiều vấn đề
Nhân tố này cũng phái sinh từ gen, nhưng cũng mang nhân tố là trong cuộc đời người ta, người ta gặp phải những chuyện đấy. Thì khi mà những bộ phận của cơ thể hoặc những vấn đề sinh lí trong cơ thể có vấn đề nó cũng tạo nên sự căng thẳng trong cơ thể, nó cũng tạo nên những vấn đề trong cơ thể. Và nó khiến cho người ta có thể rơi vào trạng thái bất thường. Nói đơn giản như ví dụ kinh điển nhất ở trong nghiện, đấy là men gan mà không ổn thì nó có thể liên quan những nguy cơ về rối loạn trong việc uống rượu, và có thể gây ra bệnh nghiện rượu
Nhân tố THỨ BA trong sinh học là vấn đề về giới tính
Tức là, về nguyên tắc thì người nam hay có những phản ứng, bởi vì nó liên quan đến nội tiết tố, ở người nam thì cholesterol mạnh mẽ hơn hẳn, nó nhiều hơn hẳn. Nói đúng hơn là nó đóng vai trò mạnh mẽ hơn hẳn. Nội tiết tố của người nam mang tính chất cực đoan hơn. Cho nên là chính tính cực đoan của nội tiết tố này, của hormone này đẩy người ta đến việc là người nam dễ nghiện hoặc là dễ đam mê một cái gì đấy hơn
Nói đơn giản là thế này, chúng ta nhìn những thủ lĩnh tôn giáo trong lịch sử, những người có thể đạt đến trạng thái phi thường như vậy, thì đa phần là người nam. Tất nhiên cũng có người nữ, thế nhưng người nam là phổ biến hơn. Hay là những người nghiện, khi chúng ta nhắc đến một con nghiện thì chúng ta thường nghĩ đến một người đàn ông, nó có cái lí của nó đấy, chứ không phải không
Tất nhiên đấy là một nhân tố. Về mặt sinh học, khi chúng ta kiếm tìm một người dễ nghiện một cái gì đấy, hoặc dễ bị một cái gì đấy cuốn hút, dễ bị một cái gì đấy xô lệch, thì chúng ta tìm một người mà trong gen, trong gia đình người ta có vấn đề. Hay là trong sinh lí người ta không ổn định, hoặc là giới tính người ta thường là người nam. Nhân tố thường là như vậy
Bài sau chúng ta sẽ tiếp tục bàn đến yếu tố về tâm lí và môi trường!
- HVHĐ (một tác giả OOPSY) -
------------
☯️ BÀI 1:
Phần 1: TÂM LÍ HỌC VỀ NGHIỆN
https://www.facebook.com/oopsy.vn/posts/2899573656796270
Phần 2: KHI NGHIỆN VÀ ĐAM MÊ ĐỀU LÀ MỘT
https://www.facebook.com/oopsy.vn/posts/2901825846571051
☯️ BÀI 2:
Phần 1: NGHIỆN QUÁ LÂU, NỖI ĐAU NÀY AI THẤU
https://www.facebook.com/oopsy.vn/posts/2903984353021867
Phần 2: LÀM SAO ĐỂ TẬN DỤNG NĂNG LƯỢNG CỦA NGHIỆN và ĐAM MÊ?
https://www.facebook.com/oopsy.vn/posts/2906223639464605
☯️ BÀI 3:
Phần 1: NGUYÊN NHÂN NGHIỆN ĐẾN TỪ ĐÂU, NHỮNG ĐIỀU TƯỞNG CHỪNG VÔ HẠI NHƯNG LẠI TIỀM ẨN NGUY CƠ LỚN
https://www.facebook.com/oopsy.vn/posts/2908548505898785
Phần 2: NGHIỆN NẰM TRONG BẢN CHẤT, SỰ THẬT LÀ GÌ?
☯️ Album series Tâm lí học về Nghiện
https://bit.ly/TamlihocveNghien-album
Mọi thắc mắc xin liên hệ:
E: pr.oopsy.vn@gmail.com G: oopsy.vn P: 0968 523 147 | 0968 523 147
